گزارش یک جنایت
ناصر مهاجر
در روز سی‌ام فروردین ۱۳۵۴، روزنامه‌های رسمی ایران خبر دادند که: «۹ زندانی در حال فرار کشته شدند»[۱]. ۹ زندانی این‌ها بودند: بیژن جزنی، حسن ضیاءظریفی، عباس سورکی، محمد چوپان‌زاده، سعید کلانتری، عزیز سرمدی، احمد جلیل‌افشار، کاظم ذوالانوار و مصطفی جوان خوشدل.
خبر کوتاه بود و کلی و از کشته‌شدگان چیزی در برنداشت. خواننده اگر نام‌ها را نمی‌شناخت، حتا در نمی‌یافت که این ۹ زندانی، زندانیان سیاسی‌اند و نه زندانیان عادی. از برجسته‌ترین، استوارترین و کوشاترین زندانیان سیاسی ایران آن دوران. هفت فدایی و دو مجاهد. نه خودشان و چگونگی کشته شدن‌شان، که ماجرای فرارشان محور متنی بود که یک شکل و یکسان در همه‌ی روزنامه‌ها انتشار یافته بود. متن خبر هم به دست «مأموران انتظامی» تهیه و طراحی شده بود:
«امروز مقامات انتظامی اعلام کردند ۹ نفر از زندانیانی که قصد فرار داشتند، کُشته شدند. طبق اعلام مقامات مزبور، تعدادی از زندانیان ماجراجو که در داخلِ زندان مبادرت به تحریک سایر زندانیان می‌نمودند، مقامات زندان تصمیم گرفتند آن‌ها را به زندان دیگری منتقل نمایند. هنگامی که اتوبوس حامل زندانیانِ مورد بحث جهتِ انتقال آن‌ها به زندان دیگر در حرکت بود، زندانیان ضمن حمله به مأمورین مستقر در اتوبوس زندانی‌بر و مجروح کردن دو نفر از آنان موفق می‌شوند از اتوبوس خارج و مبادرت به فرار نمایند که در این موقع مأمورین مستقر در دو خودرو متعاقب اتوبوس که مأموریت مراقبت و حفاظت از اتوبوس را برعهده داشتند، اقدام به تیراندازی به طرف زندانیان فراری نمودند و در نتیجه ۹ نفر از زندانیان به شرح زیر کُشته و هیچ یک موفق به فرار نگردیدند. وضع مزاجی دو نفر از مأمورین که یکی از آن‌ها مورد اصابتِ گلوله‌ی سایر مأمورین قرار گرفته، رضایت‌بخش است. اسامی زندانیان به شرح زیر است…» [۲]
سناریوی ساواک، سخت سُست‌بنیاد بود. فرار از اتوبوس زندان، بدون یاری دیگران، محال بود. چه، زندانیان را با مینی‌بوس‌هایی جا‌به‌جا می‌کردند که ویژه‌ی زندان بود و برخوردار از از تدابیر استحفاظی. به زندانیان دست‌بندی می‌زدند که سرِ دیگرش به دستِ مأموری مسلح بند بود. به آن‌ها چشم‌بند هم می‌زدند. در چنین وضعیتی و بدون اسلحه، چگونه می‌توانستند پابه فرار بگذارند؟ چگونه شد که همه آماج گلوله‌های کارساز قرار گرفتند و در دَم کشته شدند؟ کُشتار چه وقت روی داد و کُشتارگاه کجا بود؟
برای خواندن متن کامل این نوشته، کلیک کنید:
برگرفته از: تارنمای عصرنو
يکشنبه ۲۹ فروردين ۱۴۰۰ – ۱۸ آپريل ۲۰۲۱